1000. rocznica koronacji pierwszych królów Polski – podróż do źródeł polskości

W tym roku przypada tysiąclecie koronacji pierwszych królów Polski – Bolesława Chrobrego i Mieszka II Lamberta, a rok 2025 został decyzją Sejmu ustanowiony Rokiem Milenium Koronacji Dwóch Pierwszych Królów, co dodatkowo podkreśla znaczenie tej wyjątkowej rocznicy. To idealny powód i wyjątkowa okazja do odkrycia miejsc, w których kształtowało się państwo polskie.

Gniezno, pierwsza stolica Polski oraz inne kluczowe lokalizacje na Szlaku Piastowskim – wyjątkowej historycznej trasie, zapraszają na podróż, która przenosi w czasy pierwszych władców.

Miasto Gniezno już od dwóch lat przygotowuje się do tej doniosłej rocznicy. Kulminacyjnym momentem obchodów będzie wielkie widowisko historyczne, specjalne edycje Koronacji Królewskiej oraz Królewskiego Festiwalu Artystycznego, który wypełni letnie weekendy atrakcjami dla całych rodzin. Nie zabraknie również wydarzeń oficjalnych, takich jak msza koronacyjna w katedrze gnieźnieńskiej, kolejny Zjazd Gnieźnieński oraz uroczyste posiedzenie obu izb polskiego parlamentu w pierwszej stolicy.

Pierwsza stolica Polski jest idealnym punktem startowym do historycznej podróży, która pozwoli poznać początki naszego państwa.

Najważniejszym zabytkiem Gniezna jest oczywiście Katedra Gnieźnieńska, która od wieków pełniła rolę duchowego i politycznego centrum Polski. To tutaj, w 1000 roku odbył się słynny Zjazd Gnieźnieński, podczas którego cesarz Otton III spotkał się z Bolesławem Chrobrym. W katedrze znajdują się relikwie św. Wojciecha, którego śmierć w 997 roku stała się impulsem do chrystianizacji tych ziem. Srebrny relikwiarz z XVIII wieku, w którym przechowywane są jego szczątki, do dziś stanowi jeden z najcenniejszych skarbów świątyni.

Katedra może także poszczycić się jednym z największych arcydzieł sztuki romańskiej w Polsce. To Drzwi Gnieźnieńskie – wykonane z brązu w XII wieku, ukazują sceny z życia św. Wojciecha w niezwykle precyzyjnych reliefach. Każdy szczegół tych drzwi to opowieść o misji i męczeńskiej śmierci patrona Polski. Podziemia katedry skrywają jeszcze starsze relikty budowli sakralnych oraz groby arcybiskupów, co czyni je miejscem wyjątkowym dla miłośników historii.

Muzeum Początków Państwa Polskiego – podróż do czasów Piastów

Doskonałym miejscem, by zgłębić historię Gniezna i pierwszych Piastów, jest Muzeum Początków Państwa Polskiego.

Nowoczesne wystawy, interaktywne prezentacje i makiety pozwalają zwiedzającym przenieść się w czasy, gdy kształtowało się państwo polskie. Bogate zbiory obejmują rekonstrukcje grodów, zabytkową broń, monety oraz biżuterię sprzed wieków. Muzeum w ciekawy i przystępny sposób przybliża zarówno dorosłym, jak i dzieciom historię narodzin naszego państwa.

Zwiedzając Gniezno, warto udać się na Trakt Królewski, unikalną trasę turystyczną prowadzącą przez historyczne centrum miasta. Można na niej spotkać pomniki pięciu pierwszych królów Polski: Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Kazimierza Odnowiciela, Przemysła II i Władysława Łokietka.

Oprócz władców, na szlaku znajdują się także humorystyczne figury królików w królewskich strojach, które dodają nieco lekkości historycznemu spacerowi i są przewodnikami w tym spacerze po mieście. Tablice informacyjne rozmieszczone na trasie pozwalają lepiej zrozumieć znaczenie Gniezna w dziejach Polski.

Gniezno to nie tylko katedra, ale również inne, równie wartościowe zabytki sakralne. Warto odwiedzić Kościół św. Trójcy, który zachwyca barokowym wnętrzem oraz gotycki Kościół św. Michała Archanioła. Na uwagę zasługuje również klasztor franciszkanów, którego krużganki skrywają dawne freski i ślady średniowiecznej historii.

Szlak Piastowski – podróż do źródeł polskości

Na Szlaku Piastowskim, oprócz Gniezna znajduje się  wiele miejsc związanych z początkami państwa polskiego. Trasa łączy kluczowe ośrodki historyczne Wielkopolski i Kujaw, ukazując bogactwo dziedzictwa Piastów – pierwszej dynastii rządzącej Polską.

W 2012 szlak roku został doceniony Certyfikatem na Najlepszy Produkt Turystyczny Polskiej Organizacji Turystycznej. Podróż tą trasą to nie tylko lekcja historii, ale także okazja do podziwiania pięknych krajobrazów Wielkopolski i Kujaw. Wędrówka po dawnych grodach, zamkach i katedrach pozwala poczuć atmosferę początków państwa polskiego.

Kolejnym punktem na szlaku, położonym niedaleko Gniezna, jest stolica Wielkopolski – Poznań. To  jedno z najstarszych miast Polski i miejsce, które odegrało znaczącą rolę w kształtowaniu się państwowości polskiej. To tutaj, na Ostrowie Tumskim Mieszko I założył swój główny gród, który był strategicznym ośrodkiem władzy pierwszych Piastów.

Z kolei w podziemiach Bazyliki Archikatedralnej św. Piotra i Pawła  znajdują się pozostałości przedromańskich budowli sakralnych oraz grobowce pierwszych władców Mieszka I i Bolesława Chrobrego. W Poznaniu jest też miejsce, które w nowoczesnym sposób pozwala spojrzeć na przeszłość. To Brama Poznania – interaktywne centrum historii opowiada o Ostrowie Tumskim i początkach państwa polskiego. Multimedialne wystawy pozwalają zwiedzającym zrozumieć proces formowania się państwowości i roli, jaką odegrał w nim Poznań.

Ostrów Lednicki – serce wczesnopiastowskiej Polski

Ostrów Lednicki, położony na jeziorze Lednica między Poznaniem a Gnieznem, to jedno z najważniejszych miejsc związanych z początkami państwa polskiego. To tutaj archeolodzy odkryli dwa baseny chrzcielne, co skłoniło wielu badaczy do hipotezy, że właśnie na tej wyspie Mieszko I przyjął chrzest w 966 roku. Ponadto tradycja przekazuje, że na Ostrowie Lednickim urodził się Bolesław Chrobry oraz że w 1000 roku cesarz Otto III spotkał się tutaj z polskim władcą podczas swojej pielgrzymki do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie.

Na wyspie zachowały się relikty budowli z okresu panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego, w tym wał grodowy, fragmenty palatium oraz podwodne pozostałości dwóch mostów. Na podgrodziu zrekonstruowano drewnianą zabudowę, nawiązującą do średniowiecznych budynków, a w pobliżu wzniesiono piec do wypalania glinianych przedmiotów.

W Muzeum Pierwszych Piastów można dowiedzieć się wielu ciekawych historycznych faktów. Organizowane są tam także wydarzenia historyczne i rekonstrukcje, w tym Międzynarodowy Festiwal Kultury Wczesnego Średniowiecza, Europejska Noc Muzeów oraz tradycyjna Noc Kupały.

Dzięki funduszom unijnym oraz wsparciu Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, na Ostrowie Lednickim powstały nowoczesne udogodnienia dla turystów, takie jak platforma widokowa, zmodernizowany parking oraz rekonstrukcja przyczółka mostu wschodniego. Na wyspę można dostać się promem, co dodaje wyjątkowego charakteru tej podróży w przeszłość.

Muzeum w Gieczu – historyczna potęga

Położony na północny wschód od Środy Wielkopolskiej gród w Gieczu odgrywał kluczową rolę w kształtowaniu się państwa polskiego. Według „Kroniki” Galla Anonima, to właśnie stąd pochodziło 300 pancernych i 2000 tarczowników, którzy stanowili część wojsk obronnych pierwszych Piastów.

Położony na półwyspie dawnego jeziora, gród był doskonale umocnioną twierdzą. Jego początki sięgają IX wieku, a w późniejszych latach, zwłaszcza pod koniec X wieku, został znacznie rozbudowany. Niestety, w 1038 roku został zniszczony przez Czechów, a jego mieszkańcy zostali przesiedleni do Czech. Odbudowany później jako kasztelania, stopniowo stracił swoje znaczenie na rzecz rozwijających się miast.

Dziś grodzisko w Gieczu jest rezerwatem archeologicznym, który zajmuje 3,6 ha i zachowały się na jego terenie relikty dawnych umocnień obronnych o wysokości dochodzącej do 8 metrów. W trakcie prac archeologicznych odsłonięto m.in. fundamenty książęcego palatium z niedokończoną kaplicą – rotundą oraz pozostałości wczesnośredniowiecznego kościoła św. Jana Chrzciciela z XI wieku. Współczesna ekspozycja muzealna „Terra Sancta – Giecz w monarchii piastowskiej” pozwala lepiej zrozumieć znaczenie tego miejsca w historii Polski.

Obok grodziska znajduje się zrekonstruowana wczesnośredniowieczna osada, w której można zobaczyć, jak wyglądało życie mieszkańców grodu. Uczestnicy mogą spróbować dawnych rzemiosł, takich jak garncarstwo, tkactwo czy zielarstwo, a także dowiedzieć się, jak wyglądało codzienne życie w średniowiecznej Polsce.

Nieopodal grodu znajduje się kolejny cenny zabytek – romański kościół Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja, wzniesiony w drugiej połowie XII wieku. Jest to jeden z najbardziej charakterystycznych przykładów architektury romańskiej w Wielkopolsce. Badania archeologiczne ujawniły, że wcześniej w tym miejscu istniała starsza świątynia, pochodząca z końca XI wieku.

Biskupin – podróż do czasów sprzed tysiącleci

Odkrywając historię powstania Polski nie można pominąć wizyty w Biskupinie. To miejsce, które pozwala przenieść się w czasie i zobaczyć, jak wyglądało życie naszych przodków i jednocześnie jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych w Polsce i Europie, nazywane często „polskimi Pompejami”.

Biskupin został odkryty w 1933 roku przez miejscowego nauczyciela Walentego Szwajcera, co stało się jednym z najważniejszych wydarzeń w historii polskiej archeologii. Podczas badań natrafiono na doskonale zachowane pozostałości osady obronnej z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Dzięki wyjątkowym warunkom konserwacji drewna, archeolodzy mogli dokładnie odtworzyć wygląd grodu, co pozwoliło na rekonstrukcję jego zabudowy i struktury społecznej.

Obecnie Biskupin jest w pełni zrekonstruowaną osadą, która pozwala zwiedzającym poczuć się jak w epoce sprzed 2700 lat. Drewniane chaty, wały obronne i brama wjazdowa oddają atmosferę codziennego życia dawnych mieszkańców. Można zobaczyć, jak wyglądały domostwa i warsztaty rzemieślnicze, a także poznać sposób funkcjonowania ówczesnej społeczności.

Na terenie osady działa Muzeum Archeologiczne, które prezentuje znaleziska odkryte podczas wykopalisk. Można tam podziwiać przedmioty codziennego użytku, narzędzia, broń oraz ozdoby noszone przez mieszkańców Biskupina. Wystawy łączą tradycyjne eksponaty z nowoczesnymi technologiami, takimi jak filmy 3D czy interaktywne stanowiska edukacyjne, które przybliżają życie w epoce brązu.

Jednym z największych wydarzeń odbywających się w Biskupinie jest coroczny Festiwal Archeologiczny. To wyjątkowe wydarzenie, które przyciąga tysiące turystów i pasjonatów historii. W jego trakcie można uczestniczyć w warsztatach dawnych rzemiosł, zobaczyć pokazy dawnych technik obróbki metalu, tkania i garncarstwa oraz wziąć udział w inscenizacjach historycznych.

Kruszwica – perła Kujaw i legendarna stolica Polski

Podróżując Szlakiem Piastowskim warto zatrzymać się w Kruszwicy. To miasto o bogatej historii, nazywane niekiedy legendarną stolicą Polski. Położona nad malowniczym jeziorem Gopło, odgrywała kluczową rolę w przeszłości jako strategiczny punkt na szlaku bursztynowym oraz istotny ośrodek w państwie plemiennym Goplan.

Symbolem Kruszwicy jest Mysia Wieża – ośmioboczna budowla o wysokości 32 metrów, będąca pozostałością po zamku z czasów Kazimierza Wielkiego. Zamek pełnił funkcję warowni na pograniczu polsko-krzyżackim oraz siedziby starostów kruszwickich. Po zniszczeniach spowodowanych potopem szwedzkim został on ostatecznie rozebrany pod koniec XVIII wieku, a do dziś przetrwały jedynie fragmenty murów obronnych oraz słynna wieża.

To właśnie z nią wiąże się legenda o złym władcy Popielu, którego według podania pożarły myszy, co czyni miejsce jeszcze bardziej tajemniczym i atrakcyjnym dla zwiedzających. Historia tego miejsca nie dotyczy tylko tych małych gryzoni. Dzięki prowadzonym w XXI wieku pracom archeologicznym udało się odkryć wiele tajemnic kruszwickiego zamku.

W 2011 roku udostępniono do zwiedzania część jego piwnic z ekspozycją reliktów grodowych oraz odtworzono fragment mostu zwodzonego. W pobliskim neogotyckim pałacyku mieści się wystawa archeologiczna prezentująca historię osadnictwa nad Gopłem. Szczególnie interesujące są pochówki z młodszej epoki kamienia oraz znaleziska związane ze słynnym szlakiem bursztynowym.

Miniaturowa historia w Pobiedziskach

Nie każdy ma czas, by odwiedzić wszystkie miejsca na Szlaku Piastowskim, dlatego warto zajrzeć do Skansenu Miniatur w Pobiedziskach.

W tym niezwykłym miejscu, położonym w połowie drogi między Gnieznem a Poznaniem zobaczymy 30 miniatur historycznych budowli wykonanych z niezwykłą precyzją. Tuż obok znajduje się gród Pobiedziska, gdzie można zobaczyć rekonstrukcje machin oblężniczych. To atrakcja nie tylko dla miłośników historii, ale również dla pasjonatów średniowiecznej techniki wojennej.