Goczałkowice-Zdrój – uzdrowisko blisko natury

Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój położone jest w województwie śląskim, w powiecie pszczyńskim. To mała, urokliwa miejscowość położona w regionie Doliny Górnej Wisły (będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej). Uzdrowisko od południowego-wschodu otacza pasmo Beskidu, od północy zaś rozległy Las Pszczyński. Kurort leży nad jeziorem Goczałkowickim – sztucznym zbiorniku zaporowym na Wiśle, utworzonym w 1956 roku przez spiętrzenie wód rzecznych. Powierzchnia maksymalna zbiornika wynosi 3200 ha, a pojemność całkowita około 168 mln m³.

Według legendy, nazwa miejscowości wywodzi się od imienia rycerza Goczała, który otrzymał tę ziemię w nagrodę za czyny wojenne i zasługi na polach bitewnych. Po raz pierwszy nazwa Goczałkowice pojawia się w tekście z 1326 roku. Waleczny Goczał nic nie wiedział jednak o naturalnych bogactwach tej ziemi, gdyż złoża solanek i pokłady borowiny w Goczałkowicach odkryto dopiero w połowie XIX w. Odkrycie tych naturalnych zasobów leczniczych stało się początkiem zdrojowej historii miejscowości, a pierwsi kuracjusze zaczęli się leczyć w roku 1862 roku.

Profil leczniczy uzdrowiska i jego właściwości lecznicze

Naturalnym bogactwem leczniczym uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój są złoża swoistych wód mineralnych chlorkowo-sodowo-jodkowo-żelazistych o dwóch poziomach stężenia 7,5% oraz 6,3%. Kolejnym surowcem naturalnym wykorzystywanym w uzdrowisku jest torf leczniczy – borowina – wydobywana ze złoża „Rudołtowice”. Bogactwa te, wykorzystywane są do wielu różnych zabiegów: kuracji pitnych, kąpieli leczniczych, okładów (borowina), inhalacji czy też płukanek jamy ustnej.

Profil leczniczy uzdrowiska obejmuje: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby układu nerwowego, choroby reumatologiczne, choroby zwyrodnieniowe naczyń obwodowych, choroby układu krążenia, choroby dermatologiczne, choroby górnych dróg oddechowych, przewlekłe i nawracające nieżyty gardła, osteoporozę.

W uzdrowisku na kuracjuszy czeka tężnia solankowa oraz jaskinia/grota Solna. Specyficzny mikroklimat, wytwarzany dzięki tężni, zbliżony jest do klimatu, którym możemy cieszyć się nad Bałtykiem. Jest bogaty w mikroelementy, takie jak: jod, brom, wapń, magnez, potas, żelazo czy sód.

Mikroklimat groty solnej zwiększa odporność organizmu, działa profilaktycznie i wspomagająco w problemach górnych i dolnych dróg oddechowych. Leczy takie choroby jak zapalenie zatok, astmę czy alergię. Przebywanie na terenie groty łagodzi również skutki stresu, nerwic, niweluje stany przemęczenia, leczy bezsenność, wspomaga leczenie niedoczynności tarczycy, schorzeń naczyniowo-sercowych, dermatologicznych. Strop i ściany groty ukształtowane są na wzór naturalnych komór w kopalni soli. Ciekawostką jest karnalitowa kaskada solankowa.

Uzdrowisko wzorem innych polskich uzdrowisk wykorzystuje swoje solanki do produkcji kremów do rąk i stóp, żeli pod prysznic.

Goczałkowice-Zdrój posiadają również długoletnią tradycję w leczeniu schorzeń dziecięcych. Dzięki swoim leczniczym surowcom naturalnym, leczy się tutaj choroby spowodowane wrodzonymi lub nabytymi uszkodzeniami układu kostno-stawowego: skrzywienia kręgosłupa, przykurcze stawowe pochodzenia pourazowego lub neurogennego, stany po złamaniach lub wydłużeniach kończyn, choroba Perthesa, artropatie.

Walory i atrakcje turystyczne uzdrowiska oraz jego najbliższych okolic

Wypoczywając w Goczałkowicach-Zdroju warto zwiedzić przepiękną zabudowę uzdrowiska, zachowaną od drugiej połowy XIX wieku. Najznakomitsze zabytki to:

• Stara Pijalnia – została wzniesiona w 1862 roku, w stylu architektury parkowej. Jest to budynek z drewnianą konstrukcją ryglową. W przeszłości mieścił się w niej marmurowy basen, z którego można było czerpać solankę. Pijalnia była połączona z domem zdrojowym krytym deptakiem o długości 88 m.;
• Pawilon „Górnik” – powstał w 1897 roku. Jest to potężna, dwupiętrowa konstrukcja z czerwonej cegły na podmurówce kamiennej. Już na początku XX w., co roku leczyło się tutaj ok. 400 górników oraz członkowie ich rodzin. Po II wojnie światowej budynek pełnił różne funkcje. Do 2009 r. mieściła się w nim szkoła podstawowa. W chwili obecnej budynek jest siedzibą Gminnego Ośrodka Kultury, Biblioteki oraz Gminnego Zespołu Oświaty;
• Dawny hotel „Prezydent” – obecnie budynek administracji uzdrowiska, wybudowany w 1880 roku w stylu neobarokowym. Dziś na parterze budynku działa kawiarnia „Uzdrowiskowa”, która na poczet swej działalności, w okresie letnim wykorzystuje stylowy, drewniany taras widokowy;
• Pawilon Zdrojowy „Wrzos” – dawny Hotel Zdrojowy, pochodzi z 1874 roku. Charakterystyczną cechą budynku jest drewniana konstrukcja muru pruskiego. Dzisiaj, oprócz pokoi sanatoryjnych, mieści się w nim sala koncertowa oraz siedziba uzdrowiskowej biblioteki;
• Dworzec kolejowy – wybudowany w latach 70. XIX wieku. Dworzec położony był na trasie kolei warszawsko-wiedeńskiej. Pierwszy pociąg przejechał przez Goczałkowice 24 czerwca 1870 roku. Budynek pełnił swoją funkcję do początkowych lat XXI wieku. W połowie 2015 roku zakończono remont budynku, a następnie otwarto w nim Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego. W listopadzie 2020 dworzec otrzymał tytuł Dworca Roku 2020!;
• Park Zdrojowy – został zrewitalizowany w latach 2010-2015. Park jest bardzo zadbany z przepięknymi rabatami kwiatowymi. Na terenie parku znajdują się również: zegar analematyczny (pochodzi od krzywej w kształcie ósemki umiejscowionej na tarczy zegara), magnezowo-sodową tężnię solankową. Bardzo ważnym elementem parku powstałym po rewitalizacji, są przystosowane dla kuracjuszy i wszystkich odwiedzających park, miejsca aktywności sportowej takie jak: stoły do gry w szachy, siłownia zewnętrzna.

Na szerszą uwagę osób odwiedzających uzdrowisko zasługują okolice jeziora Goczałkowickiego. Są one nie tylko miejscem lęgowym wielu gatunków ptaków, ale również teren ten jest objęty strefą zakazów, sprzyjając tym samym popularyzacji ruchu pieszego i rowerowego. W tym celu między innymi w roku 2012 udostępniono koronę zapory tworząc „część spacerową” łączącą Goczałkowice-Zdrój z miejscowością Zabrzeg (19,2 km), dzięki czemu okolica zbiornika Goczałkowickiego stała się miejscem rekreacyjnym.

Uzdrowisko słynie również z zachowanych w bardzo dobrej kondycji historycznych obiektów sztuki sakralnej: kościół Parafialny p.w. św. Jerzego, kościółek św. Anny, kaplica p.w. Matki Boskiej Uzdrowienia Chorych, klasztor Sióstr Salwatorianek. Bardzo ciekawym elementem sztuki sakralnej w okolicy uzdrowiska są również przydrożne krzyże i kapliczki. W XIX wieku na terenie ziemi pszczyńskiej, na której leży uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój powstał bogaty zespół kamiennych krzyży. Krzyże te, posiadają wspólne cechy stylistyczne – zachowują dość krępą sylwetkę, proporcje pomiędzy cokołem i krzyżem są bardzo harmonijne i zdobi je zazwyczaj płaskorzeźba Matki Boskiej Bolesnej.

Ciekawą atrakcją w okolicy są również Ogrody Kapias otwarte przez cały rok. Można zobaczyć tutaj między innymi: ogród Angielski, Japoński czy Romantyczny.

Stawy w Goczałkowicach-Zdroju to kompleks 5 stawów hodowlanych z których największym jest Staw Maciek. Łączna powierzchnia stawów to ok. 200 ha. W sezonie letnim jest to bardzo popularne miejsce z płatną plażą, wypożyczalnią kajaków oraz rowerków wodnych. Stawy to przede wszystkim idealne miejsce na spacery. Najpopularniejszą trasą jest ponad 4-kilometrowy szlak prowadzący od dworca kolejowego do zapory jeziora Goczałkowickiego.