Mazowieckie

Województwo mazowieckie położone jest w środkowo-wschodniej Polsce i graniczy z sześcioma województwami: warmińsko-mazurskim, podlaskim, lubelskim, świętokrzyskim, łódzkim i kujawsko-pomorskim. Stolicą województwa jest Warszawa. Mazowieckie zajmuje obszar o powierzchni ponad 35 500 km² i jest największym pod względem powierzchni i ludności województwem w Polsce.

„Mazowsze. Piasek, Wisła i las. Mazowsze moje. Płasko, daleko – pod potokami szumiących gwiazd, pod sosen rzeką…” – pisał o nim Krzysztof Kamil Baczyński, prostymi słowami malując magiczny obraz regionu. Równinne, naznaczone pasami przeplatających się łąk, pól i puszcz z plamami coraz bardziej kolorowych miast i wsi, przecięte wstęgą Wisły jest krainą pełną turystycznych skarbów, niczym bajkowy sezam. Kluczem do niego jest fascynująca historia tej ziemi, dziś stanowiącej serce Polski ze stolicą kraju, Warszawą. Oto miejsca, które trzeba zobaczyć:

Obowiązkowe szlaki

Wywerna to rodzaj smoka z dwoma tylko tylnymi łapami, nietoperzymi skrzydłami zamiast przednich i ruchliwym ogonem zakończonym kolcem. Opisał go Sapkowski w „Wiedźminie”. Takiego samego gada mieli na pieczęciach i sztandarach Książęta Mazowieccy w średniowieczu. Ta boczna, mazowiecka linia Piastów z pokolenia na pokolenie zbudowała praktycznie od podstaw swoje państwo i utrzymała jego niezależność przez trzy stulecia. Opowiada o tym Szlak Książąt Mazowieckich. Pozostało po nich ponad sto miast, w tym Zakroczym, Czerwińsk, Wyszogród, Serock, Przasnysz, Ciechanów, Czersk i Sieciechów. Można je poznać poruszając się po wytyczonych trasach: Konrada Mazowieckiego – protoplasty rodu, księżnej Anny, Siemowitów, podziwiając ceglane zamki i kościoły w stylu gotyckim, pełne legend nie tylko o wywernie.

Mazowsze zaprasza również na kilka innych tematycznych traktów turystycznych. Szlak Chopina zabiera w podróż po miejscach, w których Fryderyk spędził pierwsze dwie dekady życia: Żelazowej Woli, Warszawie, Sannikach i Brochowie. Posiadający nieprawdopodobną technikę „poeta fortepianu”, tworząc w czasach zaborów, deklarował postawę patriotyczną poprzez kompozycje, zwłaszcza preludia i mazurki, czerpiące z rodzimego, mazowieckiego folkloru.

Świadkowie historii

Zachowane do dziś żydowskie dziedzictwo pokazuje jak ogromny wkład w kulturę polską miała wielowiekowa obecność nad Wisłą licznej diaspory wyznawców mojżeszowych. Pozostałości po dawnych stetlach, synagogi, kirkuty i miejsca pamięci można oglądać w Otwocku, Karczewie, Górze Kalwarii czy Przysusze. W Płocku zaś znajduje się Muzeum Żydów Mazowieckich. Dramat Holokaustu przedstawia Muzeum Walk i Męczeństwa w Treblince. Tam w czasie wojny Niemcy prowadzili Obóz Pracy i Obóz Zagłady – w tym ostatnim zamordowali ok. 780 tys. Żydów, głównie z warszawskiego getta, największego w Europie.

Odbijające się w nurcie Wisły potężne mury Twierdzy Modlin, dziś muzeum znajdujące się na Szlaku Bitwy Warszawskiej, są świadkami nie tylko wojny 1920 r. Budowana od czasów potopu szwedzkiego, przeżyła swoje pierwsze oblężenie ze strony wojsk rosyjskich po odwrocie Napoleona spod Moskwy, potem powstanie listopadowe oraz oba konflikty światowe.

Inne ciekawe szlaki to: Mazowiecki Szlak Literacki, Industrialne Mazowsze, Mazowsze na Filmowo i Wielki Gościniec Litewski.

Raz na ludowo

Wizyta w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu jest okazją do poznania jej dawnych obrzędów i obyczajowości. W skansenie pośród autentycznych zagród włościańskich są też karczma, kościół z dzwonnicą, a nawet odtworzony dwór z ogrodem. Można tu przenocować, pojeździć konno, wcielić się w żniwiarza. Natomiast w skansenie Muzeum Wsi Radomskiej odtworzono dwa zespoły: złożony z chat wiejskich i dworski z dworami, czworakami, kuźnią, spichlerzem, kurnikiem, a nawet toaletą!

Do 10 m wysokości mają kurpiowskie palmy wielkanocne prezentowane podczas Niedzieli Palmowej we wsi Łyse. To znany ośrodek kultury Kurpiów, którzy zasiedlili północne krańce Mazowsza w XVII w. Sąsiedzi nazwali ich Kurpiami od lipowego łyka, które obrabiali. To niezwykle barwna społeczność, czego przejawem są chociażby palmy z pręta leszczyny lub młodej sosny, umajone kolorowymi kwiatami i wstążkami z bibuły. Przemierzając rowerem Kurpie można w mijanych wsiach, jak Duglasy, zobaczyć charakterystyczne drewniane chaty z oknami zdobionymi „korunami” i podokiennikami wycinanymi w misterne wzory.

Nadwiślańska część podwarszawskiej gminy Konstancin-Jeziorna, a więc tereny położone poniżej wysokiej rzecznej skarpy, należą do mikroregionu etnograficznego – Urzecza, tradycyjnie nazywanego Łurzycem (forma gwarowa od określenia Urzecze). Rozciąga się po obydwu brzegach Wisły, pomiędzy dawnymi ujściami Pilicy i Wilgi, a mokotowskimi Siekierkami i prawobrzeżną Saską Kępą. Do najważniejszych elementów tego nadwiślańskiego krajobrazu należą chruściane płoty, groble i wały ochronne, urządzenia melioracyjne, nasady wierzbowe i topolowe, kirchy, trytwy, terpy i wiatraki. Najwięcej pamiątek tej kultury zachowały wsie: Czernidła i Gassy, gdzie co roku odbywa się Flis Festiwal – Jarmark Kultury Urzecza. To okazja do podpatrzenia, jak niegdyś żyli ludzie nad rzeką i do odwiedzenia bindugi – zrekonstruowanego, flisackiego siedliska z dymiącymi kociołkami pełnymi urzeckich przysmaków. Żywą lekcją historii są warsztaty dawnych, nadwiślanych zawodów.

Na zdrowie!

Miejscowość Konstancin-Jeziorna jest jedynym uzdrowiskiem na Mazowszu. Jego znakiem rozpoznawczym jest tężnia solankowa zasilana solanką z położonego nieopodal odwiertu, która, dzięki 7,5 proc. stężeniu minerałów, posiada właściwości lecznicze. Powietrze wokół tężni w wyniku parowania solanki tworzy swoisty mikroklimat zbliżony do morskiego. W tutejszym szpitalu świadczone są usługi w zakresie rehabilitacji narządu ruchu, rehabilitacji neurologicznej, kardiologicznej, ale też leczenia schorzeń laryngologicznych.