Zespół Zabytkowy Osady Fabrycznej w Żyrardowie
Żyrardów to miast w Polsce, położone niemal między Łodzią a Warszawą, na szlaku dawnej Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Nazwa miasta pochodzi od nazwiska utalentowanego francuskiego inżyniera Filipa de Girarda, pierwszego technicznego dyrektora zakładu, a zarazem wynalazcy maszyny do mechanicznego przędzenia lnu, Na osadę fabryczną składa się osiedle murowanych z czerwonej cegły domów dla robotników, dzielnica willowa dla kadry kierowniczej i właścicieli fabryki, a także szereg budynków użyteczności publicznej – kościoły, szkoły, przedszkole, szpital, resursa, dom kultury, a także pralnia i łaźnia miejska.
Regularna siatka ulic, dużo zieleni, wyraźny podział na część mieszkaniową oraz przemysłową – to najbardziej charakterystyczne elementy XIX-wiecznego Żyrardowa, stanowiące o rzeczywistym spełnieniu postulatów idealnego miasta przemysłowego przełomu wieków. Ochroną konserwatorską objęty jest obszar o powierzchni około 70 ha. Świadczy to najdobitniej o niezwykłych walorach i skali przestrzennej żyrardowskiej starówki. Miasto na wiele sposobów stara się wyeksponować swój potencjał. Temu służyć ma m.in. wyznaczenie miejskiego szlaku turystycznego, pod nazwą „Spacer po XIX-wiecznej osadzie fabrycznej”. Prezentuje on najcenniejsze i najciekawsze z punktu widzenia historii miasta obiekty żyrardowskiej starówki. XIX-wieczna Osada Fabryczna została doceniona i dzięki głosom internautów otrzymała w 2008 i w 2009 r. tytuł „Perły w Koronie Mazowsza”, znalazła się na pierwszym miejscu w elitarnym gronie 10 największych atrakcji turystycznych województwa mazowieckiego.
